barazia dhe ndalimi i diskriminimit

Të dashur lexues,
Duke pasur në fokus të veçantë rolin e organizatave
jofitimprurëse në mbrojtjen e viktimave të diskriminimit, ky
manual u hartua nga Komiteti Shqiptar i Helsinkit, si një
përpjekje për të hulumtuar dukurinë e diskriminimit, duke e
trajtuar atë në këndvështrimin shoqëror dhe ligjor.
Ligji nr.8788, datë 7.5.2001, “Për organizatat jofitimprurëse”
parashikon se organizatat jofitimprurëse ndjekin veprimtari
në të mirë dhe në interes të publikut. Me  veprimtari në të
mirë dhe në interes të publikut ligji i sipërcituar kupton çdo
veprimtari që mbështet dhe zhvillon tek individi dhe shoqëria
vlera  shpirtërore dhe vlera të tjera humanitare, mbron jetën e
njeriut, shëndetin e tij, siguron dhe realizon shërbime publike
dhe sociale, ndihma dhe mbështetje në raste fatkeqësish,
mbron mjedisin dhe zhvillon kulturën dhe edukatën ndaj tij,
mbështet e zhvillon vlerat dhe traditat kulturore e historike,
shkencën, arsimimin, edukimin fizik dhe shpirtëror, jep
ndihmesë në zhvillimin e zakoneve të mira dhe të vlerave
demokratike, si dhe çdo drejtim tjetër në të mirë dhe në
interes të publikut.
Nisur nga sa më sipër, OJF-të marrin një rol të rëndësishëm
në zbatimin e legjislacionit në fushën kundër diskriminimit.
Zëri i tyre është veçanërisht i rëndësishëm kur ato flasin në
emër ose si përfaqësuese të viktimave të diskriminimit.
Në Shqipëri ka një kuadër të gjerë ligjor për mbrojtjen
nga diskriminimi. Vendi ynë ka ratifikuar një sërë aktesh
ndërkombëtare në fushën e të drejtave të njeriut, të cilat
në qendër të vëmendjes kanë ndalimin e diskriminimit në
përgjithësi ose në fusha të veçanta të jetës. Gjithashtu,
legjislacioni i brendshëm i vendit është hartuar dhe është
miratuar në frymën e respektimit të të drejtave dhe lirive
themelore të njeriut, duke përfshirë këtu edhe të drejtën për
të qenë i barabartë para ligjit dhe në ligj dhe të drejtën për të
mos u diskriminuar në gëzimin dhe ushtrimin e të drejtave të
sanksionuara në legjislacion.
Në kuadër të përafrimit të legjislacionit vendës me atë
të Bashkimit Europian, si dhe për t’u ofruar një mbrojtje
juridike sa më efektive viktimave të diskriminimit, Kuvendi
i Shqipërisë miratoi ligjin nr. 10 221, datë 4.2.2010, “Për
mbrojtjen nga diskriminimi”. Ky ligj konsiderohet si një
zhvillim i mëtejshëm i parimit të barazisë së shtetasve në
ligj dhe përpara ligjit, i trajtuar në nenin 18 të Kushtetutës
së Republikës së Shqipërisë
1
. Një kontribut të rëndësishëm
në hartimin, lobimin dhe miratimin e këtij ligji dhanë
përfaqësuesit e OJF-ve vendëse që veprojnë në fushën
e mbrojtjes dhe të respektimit të të drejtave të njeriut,
përfaqësuesit e organizatave ndërkombëtare dhe të trupit
diplomatik të akredituar në Shqipëri, si Ambasada e
Mbretërisë së Vendeve të Ulëta, Delegacioni i BE-së, Zyra e
OKB-së, Zyra e OSBE-së etj.
1   1.  Të gjithë janë të barabartë përpara ligjit.
2.  Askush nuk mund të diskriminohet padrejtësisht për shkaqe
të tilla, si: gjinia, raca, feja, etnia, gjuha, bindjet politike, fetare
a filozofike, gjendja ekonomike, arsimore, sociale ose përkatësia
prindërore.
3.  Askush nuk mund të diskriminohet për shkaqet e përmendura
   në paragrafin 2, nëse nuk ekziston një përligjje e arsyeshme dhe
objektive.
Kreu I
BarazIa dHe ndalImI I dIsKrImInImIt
në KëndvësHtrImIn socIal
D
iskriminimi ka ekzistuar qysh herët në historinë
e njerëzimit. Sa i vjetër është si fenomen, po aq i
larmishëm është në shumëllojshmërinë e shfaqjes
së tij. Në të vërtetë, ato që e ngritën dukshëm këtë fenomen si
një problem në shumë plane të politikave sociale, qenë lëvizjet
e shekullit XX. Pas mbarimit të Luftës së Dytë Botërore,
nën dritën e zhvillimit të përgjithshëm shoqëror, u vu re se
diskriminimi ishte një ndër shkaqet kryesore, si pasojë e të
cilit individët nuk gëzonin dot plotësisht të drejtat dhe liritë
e tyre themelore.
Kur dëgjojmë fjalën “diskriminim”, shpeshherë bëjmë
lidhjen me trajtimin jo të barabartë në familje e shoqëri të
grave dhe vajzave, të të miturve dhe të moshuarve, trajtimin jo
të mirë që u bëhet komuniteteve, si atij rom, egjiptian, LGBT2
,
në raport me persona të tjerë. Në të vërtetë, si në Shqipëri,
ashtu dhe kudo në botë, ka edhe shumë individë e grupe
individësh që diskriminohen për arsye të shumëllojshme.
 Qëndron për komunitetin e lezbikeve, homoseksualëve, biseksualëve dhe transeksualëve.
Klima sociale, politike dhe akademike ndikon në rritjen apo
në uljen e tendencave për shfaqjen e sjelljeve diskriminuese
në një shoqëri të caktuar. Mungesa e kohezionit social dhe e
kujdesit për të gjitha grupet apo shtresat e një shoqërie përbën
një element të rëndësishëm që prodhon diskriminim, pa
harruar të përmendim këtu edhe faktorin historik të përcjelljes
së zakoneve apo traditave me ngjyrime diskriminuese për
kategori të ndryshme të shtetasve.
Diskriminimi në këndvështrimin social
Ka shumë përkufizime të konceptit të diskriminimit, të
cilat derivojnë nga këndvështrime të ndryshme që i atribuohen
trajtimit të tij. Megjithatë, ajo çka i bashkon, është fakti që, nëse
flasim për diskriminim, gjithmonë gjejmë ‘dallim’ në trajtimin
e personave ose të subjekteve të ndryshme, si sjellje negative
në shumicën e rasteve, por edhe pozitive, në raste të tjera.
Ka shumë mënyra me të cilat njerëzit mund të diskriminojnë,
disa më pak të dëmshme, të tjerat shumë më tepër. Shfaqja
më e spikatur e diskriminimit, parë në aspektin social, është
diskriminimi i kryer nga anëtarët e një grupi të një shoqërie të
caktuar, të cilësuar si “më të fortë” kundrejt atij grupi, anëtarët

dhuna ne familje ndaj femijeve

DHUNA NE FAMILJE EDHE NDAJ FEMIJEVE

Mjaft fakte provojne se ne familjen shqiptare te diteve tona, femijet rralle u nenshtrohen formave te ndryshme te dhunes se prinderve te tyre se paku deri ne fund te moshes se adoleshences. Te dhenat qe jane marre nga anketimet pohojne se ndaj femijeve te tyre ushtrohet dhune jo vetem nga babai, po edhe nga nena, si ne familjet shqiptare rurale, ashtu dhe ne ato qytetare. Madje si baballaret edhe nenat jane pothuaj njelloj te dhunshem ndaj femijeve te tyre. Nenat ushtrojne me shume dhune ndaj vajzave te tyre, duke e justifikuar kete me mendesite se dhuna eshte e domosdoshme si mjet detyrimi qe vajzat te mos marrin rruge te keqe, se dhuna ka shpetuar shume vajza adoleshente nga degjenerimi e kausi shoqeror qe perjeton Shqiperia, se dhuna ndaj vajzave eshte pjese e pergjithesise dhe e kontrollit te nenave ndaj tyre, se vajzat me mire te zemerohen me nenat, qe i detyrojne dhe me dhune te shkojne ne rruge te mbare, se sa ti mallkojne gjithe jeten per shkarjet nga leshimet liberale te tyre etj.

Psh: Nje nene qe ushtronte sistematikisht dhune ndaj vajzes se saj gjimnaziste, per t'a shtruar sic shprehet ajo ne nje bisede me koleget e saj, petagoge ne universitetin e Tiranes, nder te tjera thote:

Une e qelloj dhe do ta qelloj time bije deri ne diten qe ajo do te marre diplomen e Universitetit.
Une do te perpiqem ta ruaj vajzen time nga ky mjedis i infektuar me gjithfare “virusesh” shoqerore qe shkaktojne trauma te pariparueshme, vecanerisht per vajzat. Lus perendine te mos mbylle syte pa e diplomuar time bije. Ne shoqerine shqiptare diploma e universitetit, jo vetem te jep tjeter personalitet, por eshte edhe nje fare mburoje prej te ligave qe te vijne dhe andej nga nuk i pret.
Ceshtja e ndikimit te dhunes se prinderve ndaj femijeve dhe adoleshentet eshte nje nga me te nderlikuarat e me te diskutuarat jo vetem ne studimet sociologjike, psikopetagogjike etj, por edhe ne bisedat e perditshme. Diskutime te tilla gjallerohen ndjeshem ne periudha ndryshimesh te vrullshme shoqerore e kulturore.
Studiues te ndryshem kane sjelle argumente te shumellojshme pro dhe kunder funksioneve afirmative dhe disfunksioneve te dhunes se prinderve te ushtruar ndaj femijeve te tyre. Te dhenat e ketij anketimi provojne se mjaft prej grave, ne familjet ku jane rritur, kane perjetuar dhunen e prinderve dhe jane te prirura te justifikojne ushtrimin e dhunes ndaj femijeve te tyre. Rreth 62.10% e grave vleresojne kryesisht funksionet pozitive te dhunes te ushtruar nga prinderit ndaj femijeve, qe i detyron ata te shmangin gabimet ose fajet e te jene me te disiplinuar, si faktore qe i mbron nga shkarjet morale dhe nga perdorimi i droges.

Nje bashkeqytetare thote:

“Ndoshta ne shqiptaret e perdorim dhunen ndaj femijeve edhe ngaqe jemi te stresuar ose me sakte te friksuar per te ardhmen e femijeve tane. Pasi e perdorim dhunen ndaj femijeve behemi pishman si dreqi, por edhe te mos e perdorim dhunen friksohemi me shume kur mendojme se femijet mund te futen ne ndonje qorrsokak, prej ku nuk mund te dalin gjithe jeten.”…

Prinderit ne Shqiperi, vecanerisht nenat ushtrojne dhune ndaj femijeve te tyre ne moshen e adoleshences si mase profilaktike, per t'i mbrojtur ato nga leproza e veseve te shumta qe kane molepsur shoqerine e diteve tona. 17,62% e te anketuarve pohojne se dhuna e ushtruar nga prinderit u ndrydh mendimet dhe aftesite krijuese te femijeve dhe shkakton trauma psikike te pariparueshme.
Pervoja jetesore dhe studimet social-psikologjike tregojne se, vecanerisht djemte, qe ne femijeri dhe ne moshen e adoleshences kane qene te ekspozuar ndaj dhunes familjare te ushtruar drejtperdrejt ndaj tyre, ose ndaj anetareve te tjere te familjes. Ky perfundim konfirmohet dhe nga gjeografia sociale e kronikes se zeze ne realitetin shqiptar. Sipas te dhenave qe gjenden ne zyren e statistikes te prokurorise se pergjithshmete republikes se Shqiperise gjate vitit 1998 rreth 41.1% te krimeve kunder jetes se tjetrit si vrasje, plagosje, grabitje me dhune, rrembim personi, etj. Jane kryer nga te rinj te grupmoshes 19-26 vjec. Nga studimi i sfondit familjar te personave te rinj qe kane kryer vepra penale me shkalle te larte agresiviteti kunder jetes se tjetrit rezulton se shumica e tyre jane rritur e socializuar ne mjedise familjare ku ushtrohet dhune, ku, vecanerisht meshkujt me te rritur, flasin sistematikisht per modele sjelljesh perverse, per krime e dhune kunder te tjereve etj.
Ne disa krahina e qytete te vogla te shqiperise se mesme familjet ose fiset ku socializohen te rinj te tille te prirur per veprime kriminale me shkalle te larte rrezikshmerie karakterizohen nga opinioni si familje ose fise te tersta, si sera te dhunes e te krimit.
Dhuna ne shoqerine shqiptare te diteve tona po kontrakton e tjeterson pothuajse te gjithe sistemin e marredhenieve ndermjet njerezve.
Perpjekjet per te kufizuar dhe sheruar nje semundje te tille sociale eshte e domosdoshme te fillojne me crrenjosjen e mendesive te prinderve, qe ne forma te ndryshme justifikojne dhunen e ushtruar ndaj femijeve te tyre.


KONKLUZION:

Kjo arrihet me aftesimin e prinderve per te miredukuar femijet jashte formave te dhunshme te detyrimit, me kulturimin e mekanizmave psikokulturore, qe shmangin elementet e konfirmimit ne marredheniet e femijeve me prinderit dhe me te tjeret.

Çdo informacion shtese, opinion, mendim, vleresim apo shkrim qe ka te beje me temen eshte mese i mirepritur.

Nga E. Stërmasi - Psikologji.net - Respektoni të drejtën e autorit

Dhuna në familje

Dhuna në familje është një problem global dhe prek të gjitha shtresat e popullsisë, të rinj dhe të moshuar, të arsimuar apo analfabetë, të martuar apo beqarë, prek cdo kombësi, klasë, race, apo grup etnik. Në shoqërinë tonë ky fenomen është shumë shqetësues. 

Gratë dhe vajzat rezultojnë se janë viktimat më të shpeshta të dhunës në familje. Ka gra të cilat dhunohen dhe nuk tregojnë, mendojnë se ky eshtë fati i tyre dhe duhet ta pranojnë. Por ka dhe nga ato të cilat e denoncojnë dhunën. Nuk lejojnë që të cënohet e drejta e tyre, madje edhe “ekzistencën“ e tyre. Kjo ndodh kryesisht me gratë të cilat kanë një farë arsimimi, kanë një mbështetje, ndërsa në periferi, në zonat rurale janë të pakta vajzat apo gratë që bëjnë një gjë të tillë për të mos thënë fare. Sipas tyre kjo sakrificë bëhet për hir të fëmijëve, për të mos shkatërruar familje, por ato nuk mendojne apo më saktë nuk duan të cojnë nëpër mend që edhe fëmijët e tyre të dhunshëm do të rriten përderisa jetojnë në të tilla kushte. Ato edukohen, rriten në një familje ku hërë pas here përdoret dhunë. Dhuna në familje është një nga format e krimeve më pak të raportuara dhe zakonisht konsiderohet si një çështje private.


Format e dhunës në familje

Dhuna fizike, e cila fillon nga format më të lehta të saj për të arritur deri në ato më ekstremet. Përgjithësisht kjo formë e dhunës takohet te gratë pas disa vitesh martesë (2-3 vjet). Por nuk duhet përjashtuar këtu edhe dhunën që fillon më herët se kaq. Dhuna fizike përfshin: goditje, gërvishtje, mbylljen në shtëpi, goditje me sende të forta, kërcënim me thikë apo me armë të tjera, tentativë për vrasje e deri në formën më të rëndë vrasjen. Kemi dëgjuar shpesh në media “burri vret gruan për shkaqe xhelozie”, më e rëndësëhishmja është se mënyrat e vrasjes janë nga më mizoret, me sëpatë, me thikë, etj. Forma të dhunës fizike janë edhe përpjekjet për të kontrrolluar e monitoruar lëvizjet e gruas. Gratë që dyshohet se nuk janë “korrekte” në marrëdhëniet bashkëshortore shpesh bëhen viktima të formave ekstreme të dhunës fizike.

Dhuna psikologjike përfshin talljet, kërcënimet, ndjekjen nga pas, mohimin e hapësirës për të marrë vendime, ndalimin për të dalë me shoqërinë madje edhe vetëm, kritikën e vazhdueshme ndaj kulturës, sharjet në shtëpi dhe në publik, ngarkimin me faj për çdo gjë që shkon keq, kontrrollin ndaj veshjes dhe garderobës. Kjo formë e dhunës është e hasur pothuajse në të gjitha familjet. Ndalimi për të dalë me shoqërinë, për të shkuar në punë është një nga arsyet e përdorimit më të shpeshtë të kësaj forme dhune. Sipas mendimit të shumicës së burrave gratë janë të destinuara për të qëndruar në shtëpi, të jenë amvisa të mira dhe të merren me rritjen e fëmijëve.